Vanaf de begroting 2016 en jaarrekening 2015 moeten alle gemeenten een tabel met financiële kengetallen opnemen in de begroting en de jaarstukken. Deze cijfers geven de gemeenteraad een globaal inzicht in hoe de gemeente er financieel voor staat. De kengetallen moeten in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld geven van de financiële positie van de gemeente. De kengetallen zijn daarom gezamenlijk opgenomen in deze paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.
Financiële kengetallen | Begroting 2018 | Begroting 2019 | Begroting 2020 | Begroting 2021 |
|---|---|---|---|---|
1.a Netto schuldquote | 103% | 96% | 86% | 84% |
1.b Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 88% | 82% | 72% | 69% |
2. Solvabiliteitsratio | 21% | 22% | 24% | 25% |
3. Grondexploitatie | 38% | 26% | 21% | 20% |
4. Structurele exploitatieruimte | 2,0% | 1,4% | 1,6% | 1,8% |
5. Belastingcapaciteit | 99% | 99% | 99% | 99% |
In bovenstaande tabel zijn alleen de cijfers opgenomen voor de begrotingsjaren 2018-2021. De vergelijkende cijfers van de begroting 2017 en rekening 2016 zijn niet opgenomen omdat deze niet voor de herindelingsgemeente Zevenaar bekend zijn.
De provincie voert het interbestuurlijk toezicht (IBT) mede op basis van bovenstaande kengetallen uit. De provincie beoordeelt de kengetallen in relatie tot het Gelders gemiddelde en categorieën. Op basis van het IBT 2018 scoort de gemeente als volgt:
Kengetal | Gelders gemiddelde | Waarde kengetal | Categorie A | Categorie B | Categorie C |
|---|---|---|---|---|---|
1. Solvabiliteitsratio | 34% | 21% | >50% | 20-50% | <20% |
2. Grondexploitatie | 15% | 38% | <20% | 20-35% | >35% |
3. Structurele exploitatieruimte Begr | 1% | 2% | Begr en MJR | Begr of MJR | Begr en MJR |
4. Structurele exploitatieruimte MJR | 1% | 1% | > 0% | > 0% | < 0% |
5. Belastingcapaciteit | 100% | 99% | <95% | 95-105% | >105% |
6. Weerstandsvermogen | 276% | 150% | >100% | 80-100% | <80% |
7. Nettoschuld quote *) | 63% | 103% | <90% | 90-135% | >135% |
8. Nettoschuld quote gecorrigeerd voor verstrekte leningen *) | 53% | 88% | <90% | 90-135% | >135% |
Bovenstaande scores zullen leiden tot een beoordeling "matig" in het kader van het IBT.
Hieronder worden de financiële kengetallen nader toegelicht.
1. Netto schuldquote
De netto schuldquote bestaat uit twee kengetallen t.w.:
- netto schuldquote: dit kengetal geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft dus een indicatie van de mate waarin de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie drukken. Hoe lager het percentage hoe beter. De VNG adviseert om 130% als maximum norm te hanteren en daarboven de schuld af te bouwen.
- netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen: Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
Voor de gemeente Zevenaar bedraagt het percentage van de netto schuldquote in 2018 103% en daalt de komende jaren naar verwachting naar 84%. Dit wordt vooral veroorzaakt door een afname van het totaal aan langlopende geldleningen als gevolg van de afbouw van de grondexploitaties. De gecorrigeerde netto schuldquote daalt van 88% in 2018 naar 69% in 2021. Bij de netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen spelen voornamelijk de hypotheken aan ambtenaren een belangrijke rol. Deze leningen zijn de afgelopen jaren sterk gedaald en de verwachting is dat deze de komende jaren zullen dalen.
2. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen.
Voor Zevenaar zien we een toename van de solvabiliteitsratio van 21% in 2018 naar 25% in 2021. De verbetering van de solvabiliteit wordt veroorzaakt door de toename van het eigen vermogen met daartegenover een afname van met name de langlopende schulden. Dit als gevolg van de afbouw van de grondexploitaties, toegelicht bij het volgende kengetal. Hoewel het kengetal zich positief ontwikkelt, is het lager dan het Gelders gemiddelde. De ontwikkeling van de solvabiliteit blijft daarmee een belangrijk aandachtspunt voor de komende jaren.
3. Grondexploitatie
In Zevenaar is sprake van in exploitatie genomen gronden (bouwgrond in exploitatie die grotendeels bestaat uit grondexploitaties Zevenaar-Oost en Babberich). De in exploitatie genomen gronden vertegenwoordigen een boekwaarde van 91 mln. Er is een verliesvoorziening gevormd van afgerond 49 mln. Per saldo resteert een risicodragend vermogen van 42 mln.
De boekwaarde zal de komende jaren af gaan nemen, waardoor ook het risico zal gaan dalen. Maar het risico ligt nog wel boven het Gelders gemiddelde.
De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitaties een forse impact hebben op de financiële positie van een gemeente. Indien gemeenten of provincies leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor een (toekomstig) woningbouwproject hebben zij een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Van de opbrengst van de woningen kan immers de schuld worden afgelost. Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie is ten opzicht van de totale (geraamde) baten. Wanneer grond tegen de prijs van landbouwgrond is aangekocht, loopt een gemeente relatief gering risico. Het is dus belangrijk om te kunnen beoordelen of er een reële verwachting is of een grondexploitatie kan bijdragen aan de verlaging van de schuld. Staat de grond tegen een te hoge waarde op de balans en moet die worden afgewaardeerd, dan leidt dit tot een lager eigen vermogen en dus een lagere solvabiliteitsratio.
4. structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de algemene uitkering en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. De relevantie van dit kengetal voor de beoordeling van de financiële positie schuilt erin dat het van belang is om te weten welke structurele ruimte een gemeente heeft om de eigen lasten te dragen of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. De kengetallen moeten daarbij in samenhang worden bezien. Wanneer bijvoorbeeld de grondexploitatie er niet toe bijdraagt om de schuldpositie te verminderen en de structurele exploitatie ruimte negatief is, geeft het kengetal belastingcapaciteit inzicht in de mogelijkheid tot hogere baten.
De huidige structurele exploitatieruimte is voor de komende meerjarenbegroting voldoende en ligt hoger dan het Gelders gemiddelde.
5. Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de belastingdruk van de gemeente ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Het kengetal is gebaseerd op basis van de gegevens van COELO, die jaarlijks een rapport opstellen waarin de ontwikkeling van de lokale lasten wordt opgenomen. De COELO veronderstelt een vaste waarde voor gebruik en zet dit af tegen de tarievenontwikkeling. Het feitelijk gebruik kan afwijken van het veronderstelde gebruik, waardoor de ruimte voor belastingverhoging niet wordt bepaald door het percentage dat door de COELO wordt berekend.
Bij de berekening van het kengetal is alleen rekening gehouden met de inflatiecorrectie van 1,4%. In 2018 zal dit kengetal mogelijk gaan wijzigen als gevolg van de harmonisatie van de woonlastenmix. Gezien de waarden bij het kengetal structurele exploitatieruimte zal het naar verwachting niet nodig zijn om deze ruimte in te zetten.
Samenvattend
Op basis van de ontwikkeling van de verschillende kengetallen kan geconcludeerd worden dat het risicoprofiel van de gemeente zich positief ontwikkelt. Zowel de risico's van geïnvesteerd vermogen als de schuld zullen de komende jaren (naar verwachting) afnemen. Daarnaast is er sprake van een positieve structurele exploitatieruimte.